دانشیار بخش علوم قرآن و فقه دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شیراز
چکیده
سید علی‌خان مدنی از دانشمندان و ادیبان و شعرای شیرازی تبار قرن 11 و 12 هجری و از نوادگان غیاث‌الدین دشتکی به عناوینی چون «ابن معصوم»، «خان» و... معروف است، چهارده سال زندگی وی در حجاز و مراوده‌اش با عالمان آنجا در تسلط او بر علوم عربی، حدیث و... نقش زیادی داشته است. زندگی طولانی وی در هند و نقش مهم عالمان شیعی آنجا و گسترش زبان فارسی در هند از یکطرف باعث شده که سید علی‌خان از عالمان آنجا تأثیر بگیرد و از طرفی این امر موجب آشنایی وی به زبان فارسی شده است. بازگشت وی از هند به ایران و تدریس در مدرسه منصوریه شیراز در دو سال آخر عمرش و سرانجام تدفین او در حرم حضرت شاه‌چراغ(ع)، نشان از علاقه وی به زادگاهش دارد و نقش مهم حضرت شاه‌چراغ(ع) را در گسترش فرهنگ اسلامی نشان می‌دهد. آثار ارزشمند سید علی‌خان مدنی همواره مورد توجه دانشمندان اسلامی، به‌ویژه عرب‌زبانان واقع‌شده است. برخی از آثار وی از منابع مهم ادبی و برخی به‌عنوان تراجم و بیوگرافی مورد استناد فراوان علما قرارگرفته‌اند، سفرنامه علی‌خان که سفر وی از حجاز به هند را به تصویر کشیده نیز مهم است، کتاب ریاض السالکین وی ازجمله بهترین شرح‌ها بر صحیفه سجادیه می‌باشد. گرچه وی تألیف فقهی ندارد، اما دیدگاه‌های فقهی خاصی دارد که برخی از آن‌ها در پژوهش حاضر مورد اشاره قرارگرفته‌اند.
)