2024-03-29T12:13:53Z
https://www.farhangedini.ir/?_action=export&rf=summon&issue=12465
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
پژوهشی درباره سید علی خان مدنی و آثار وی
مرتضی
رحیمی
سید علیخان مدنی از دانشمندان و ادیبان و شعرای شیرازی تبار قرن 11 و 12 هجری و از نوادگان غیاثالدین دشتکی به عناوینی چون «ابن معصوم»، «خان» و... معروف است، چهارده سال زندگی وی در حجاز و مراودهاش با عالمان آنجا در تسلط او بر علوم عربی، حدیث و... نقش زیادی داشته است. زندگی طولانی وی در هند و نقش مهم عالمان شیعی آنجا و گسترش زبان فارسی در هند از یکطرف باعث شده که سید علیخان از عالمان آنجا تأثیر بگیرد و از طرفی این امر موجب آشنایی وی به زبان فارسی شده است. بازگشت وی از هند به ایران و تدریس در مدرسه منصوریه شیراز در دو سال آخر عمرش و سرانجام تدفین او در حرم حضرت شاهچراغ(ع)، نشان از علاقه وی به زادگاهش دارد و نقش مهم حضرت شاهچراغ(ع) را در گسترش فرهنگ اسلامی نشان میدهد. آثار ارزشمند سید علیخان مدنی همواره مورد توجه دانشمندان اسلامی، بهویژه عربزبانان واقعشده است. برخی از آثار وی از منابع مهم ادبی و برخی بهعنوان تراجم و بیوگرافی مورد استناد فراوان علما قرارگرفتهاند، سفرنامه علیخان که سفر وی از حجاز به هند را به تصویر کشیده نیز مهم است، کتاب ریاض السالکین وی ازجمله بهترین شرحها بر صحیفه سجادیه میباشد. گرچه وی تألیف فقهی ندارد، اما دیدگاههای فقهی خاصی دارد که برخی از آنها در پژوهش حاضر مورد اشاره قرارگرفتهاند.
سید علیخان
خاندان دشتکی
آثار
شاهچراغ(ع)
2019
01
21
11
34
https://www.farhangedini.ir/article_92032_be335edc8a4f974759d8113c9194643b.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
کندوکاوی در شاخصههای مدیریت اسلامی؛ با محوریت مدیریت علوی
امیر رضا
قانع
الهه
قانع
عبدالرضا
اصغری
بحث مدیریت همواره بهعنوان یکی از عناصر مهم و کلیدی در طول تاریخ و تمدن بشری مطرح بوده است. انسان همواره در طول تاریخ با شیوهها و روشهای مختلف مدیریتی روبهرو بوده است و آن را تجربه کرده است. اگرچه، نوع مدیریت به فرهنگ و ارزشهای موجود آن جامعه بستگی دارد و قطعاً یک روش نمیتواند نسخهای فراگیر برای همه جوامع مختلف باشد. در اسلام مدیریت بر اساس اندیشه الهی و معنوی با رویکرد «امانت الهی بودن» پایهگذاری شده است. از دیدگاه اسلام، درواقع مدیریت امانتی است که به مدیر واگذارشده است. اسلام همواره نگاه خاصی نسبت به مدیریت دارد و مدیریت و حاکمیت را بهطور مطلق از آن خداوند میداند. پیامبران، امامان و اولیای خدا و صالحان هم بر اساس احکام، دستورات و فرمانهای الهی نقش ارزندهای را در هدایت بشر ایفا مینمایند. حضرت علی(ع) خطاب به «اشعث بن قیس» والی آذربایجان مینویسد: «و ان عملک لیس لک یطعمه و لکنه فی عنقک امانه... لیس لک ان تفتات فی رعیه و لا تخاطر الا بوثیقه و فی یدیک مال من مال الله عز و جل و انت من خزانه» (نهج ابلاغه، نامه 5) «مدیریت و حکمرانی برای تو طعمه نیست، بلکه آن مسئولیت در گردن تو امانت است... وظیفه نداری در کار مردم، به میل و خواسته شخصی عمل کنی و یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی، به کار بزرگ دست بزنی. اموالی که در دست توست از آن خداوند میباشد و تو خزانهدار آن هستی. » با عنایت به اهداف این پژوهش، گوشههایی از مبانی مدیریت اسلامی و اندیشههای والای مدیریتی امیرالمؤمنین علی(ع) را با استفاده از سرچشمه جوشان نهجالبلاغه بازشناسی کردیم و در نتیجه برتری مدیریت اسلامی را که مبتنی بر وحی الهی است بر دیگر اقسام مدیریت نمایان ساختیم.
مدیریت اسلامی
مدیریت علوی
امانت الهی
کرامت انسانی
2019
01
21
35
49
https://www.farhangedini.ir/article_92033_3f848ad2c4fa670538c202378bd8c31e.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
منش سیاسی امام کاظم(ع) در برخورد با خلفای هم عصرشان
نجمه
رضوی
سیاست به معنای نحوه حکومتداری و زعامت امت معنا شده و یکی از وظایف اولیای دین نیز همین زعامت و ولایتِ مردم است. امام موسی کاظم(ع) بهعنوان یکی از پیشوایان و امامان معصوم، منشِ سیاسی منحصربهفردی داشتند. نظر به اهمیت این موضوع و جایگاه کاربردی آن در هر برهه زمانی مشابه، این مقاله ابتدا به بررسی شرایط خاص حکومتی در زمان هر خلیفه همعصر با امام موسی کاظم(ع) پرداخته است و سپس منش سیاسی و مقابله امام کاظم(ع) با خلفا را بیان کرده است. نظر به تاریخی و اعتقادی بودن بحث، روش پژوهش این مقاله کتابخانهای و با رویکرد توصیفی و تحلیلی بوده است. تفاوت منش سیاسی امام کاظم(ع) زمانی بهتر مشخص میشود که دانسته شود امامت ایشان با حکومت چهار خلیفه عباسی (منصور، هادی، مهدی و هارون عباسی) همزمان است؛ زیرا آنچه عامل تمایز ِحکومت عباسی از سایر حکومتهای قبل از آن است، این نکته است که حکومت عباسی برخلاف سلف خود که آشکارا اسلام را تحقیر میکرد، با فریب افکار عمومی و دایه انتساب به اهلبیت و پیامبر اکرم(ص) روی کار آمد. آنان با تحریک افکار عمومی و برگزاری جلسات مناظره، مکارانه قصد جمع آرای مردم و خراب کردن چهره ائمه اطهار (علیهمالسلام) را داشتند. در مقابل امام کاظم(ع) از طریق تأسیس تشکیلات مخفی، داشتن یاران نفوذی در دستگاه حکومت، شجاعت در رسوا ساختن حکومت نامشروع عباسیان، حمایت مالی از علویان و شیعیان از طریق جمعآوری بیتالمال توسط وکلا و تربیت شاگردان بسیار، نقش مهمی در ابقا و اکمال مذهب جعفری و احیا سیاست اسلامی داشتند. از نشانه بارز مبارزه ایشان با خلفای عباسی، سالهای متمادی زندان، شکنجه و تبعیدهای متوالی است چراکه اگر ساکت و آرام میبودند اینقدر مورد آزار قرار نمیگرفتند.
موسی بن جعفر(ع)- منش سیاسی- حکومت عباسی-سیاست اسلامی
2019
01
21
51
84
https://www.farhangedini.ir/article_92034_e85d0b515057a2bdb89d847b1c4860a9.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
واکاوی مدیریت فرهنگی ازدیدگاه مقام معظم رهبری(مدظله العالی)
مریم
مشکواتی
طیبه
میرشکاری
فرهنگ اساسیترین جنبه زندگی اجتماعی در جامعه بهحساب میآید. در حقیقت، همانگونه که افراد شخصیت و هویت خاص خود رادارند، جامعه نیز مانند موجود زندهای است که فرهنگ، شخصیت آن را مشخص میکند. در جهان امروز سرعت تغییر و تحول در ساختارهای مختلف اقتصادی و اجتماعی از سرعتی چشمگیر برخوردار گشته است، براثر توسعه ارتباطات اجتماعی و تکنولوژیهای واسط در این زمینه فرهنگ جوامع دچار تغییر و تحولات شده است و نیاز به مدیریت مطلوب و ابزارهای لازم جهت اداره هدفمند یک جامعه دارد، انتخاب مدیران نیز باید کارشناسانه باشد. کارگزاران امور فرهنگ جامعه نیز بایستی در ساختار نظام مدیریت کشور به پیشرفت علاقه داشته باشند و درصدد توسعه جامعه از طریق ابزارهای فرهنگ برآیند، در این راستا توجه به نظرات کارشناسانه مقام معظم رهبری و رهنمودهای معظم له در خصوص ضرورت و جایگاه مدیریت فرهنگ، ویژگیهای مدیران فرهنگی، اصول حاکم بر مدیریت فرهنگی و راهکارهای تقویت مدیریت فرهنگی بسیار راه گشا خواهد بود. در این راستا پژوهش حاضر نظرات مقام معظم رهبری در خصوص مدیریت فرهنگی را بهصورت توصیفی مورد واکاوی قرار داده است. جامعه کنونی با ایدهآلهای فرهنگی فاصله بسیاری دارد و این فاصله نتیجه بیتوجهی و نادیده گرفتن ارزشهای فرهنگی و اعتقادی است؛ افراد جامعه، مناسب نبودن یا ضعف ساختارهای نظامهای فرهنگی، اجتماعی در این ضعف تأثیرگذار است؛ بنابراین لازم است راهکارها و شیوههای بهینهسازی یک ساختار و مدیریت فرهنگی استاندارد در جامعه اجرا شود و در این راستا بهرهبرداری از نظرات مقام معظم رهبری بسیار کارگشا خواهد بود.
مدیریت
فرهنگ
مدیریت فرهنگی
مقام معظم رهبری
2019
01
21
85
95
https://www.farhangedini.ir/article_92035_effcfddcdc4e6081c2d62a8eb15ce57c.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
نقش معنوی امام سجاد(ع) در امتداد نهضت کربلا
رقیه
اسماعیلی
با بررسی دقیق در واقعه عاشورا و سیره امام سجاد(ع) درمییابیم که امام سجاد(ع) در جاویدان ماندن این نهضت و قیام خونین که تا ابد در ذهن و جان بشریت نقش بسته است نقش بسیار مهم و اثرگذاری داشته است و البته از عهده این مسئولیت و رسالت بهخوبی برآمده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی ابعاد شخصیتی حضرت امام سجاد(ع) و بیان راهکارهایی است که ایشان در جهت احیا و تداوم نهضت عاشورا انجام دادهاند. امام سجاد(ع) فرزند برومند حسین بن علی(ع) است که در سال 38 هجری به دنیا آمد. ایشان همانند دیگر امامان معصوم از اخلاق برجستهای برخوردار بودند و همچنین ازنظر علمی سرآمد زمان خود بودند. امام سجاد با توجه به مصلحت الهی در واقعه عاشورا بیمار شدند که همین بیماری باعث شد که ایشان را نکشند و این ذخیره امامت باقی بماند تا شیعه بی رهبر نباشد. بعد از حادثه عاشورا، اسرا به کوفه و سپس به شام فرستاده شدند و امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) در فرصتهایی که به وجود میآمد سخنرانی کردند و پیام کربلا را به همگان رساندند. آنها مظلومیت امام حسین(ع) ویاران باوفایشان و ظلمهایی که دشمنان یزیدی در حق ایشان انجام دادند را بیان کردند، این افشاگریهای امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) توطئه یزید که خواری اهلبیت بود را خنثی کرد و قضیه به سود اهلبیت تغییر کرد. امام سجاد(ع) در طول زندگی از روشهای مختلفی استفاده کردند تا واقعه جانسوز کربلا به فراموشی سپرده نشود. این اقدامات آثار و پیامدهایی به همراه داشت که از آن جمله میتوان به تنفر مردم از امویان، قیام مختار، توابین و قیامهای مختلفی که نشأت گرفته از قیام امام حسین(ع) بودند را اشاره کرد.
امام سجاد(ع)
واقعه عاشورا
نهضت کربلا
تبلیغ دین
2019
01
21
97
108
https://www.farhangedini.ir/article_92036_a0b0ec817cd4497c2f73a33daa3cbb14.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
مدیریت معنوی ائمه اطهار(ع) در مواجهه با دشمنان سیاسی و فرهنگی
زهرا
صغیر
فریده
کیان فرد
مدیریت در کتابهای فرهنگ اسلامی و در آموزهها و اندیشههای ائمه اطهار (علیهمالسلام) با این ساختار به کار نرفته و به جای آن واژه تدبیر آمده است که به معنای سامان دادن امور به بهترین نحو برای رسیدن به نتیجه مطلوب است. هدف از انجام این پژوهش شناساندن مواضع ائمه اطهار (علیهم السلام) و ارائه الگوهای فکری و عملی ایشان در مواجهه با دشمنان سیاسی و فرهنگی بود. این مقاله در راستای رسیدن به این هدف با نگرشی کاربردی برای حل مسائل و مشکلات عملی و همچنین گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و با روشی تحلیلی به ارائه مباحث پرداخته است. نتایج نشان دادند که اندیشه مدیریتی ائمه اطهار (علیهم السلام) با اتکا به معنویت در مواجهه دشمنان سیاسی با توجه به مقتضیات و مصالح زمان خویش متفاوت بوده است و به طور کلی چهار شیوه مبارزه یعنی مدارا، تقیه، پیکار و غیبت را به کار بردهاند. البته این تفاوتها در شکل مبارزه ائمه (علیهم السلام) است که گاه این مبارزه علنی و با شمشیر و گاه مخفیانه و زیر پرده استتار بوده است و ائمه (علیهم السلام) این افتخار را دارند که در زمان خودشان با هیچ خلیفه جوری سازش نکردند و همیشه در حال مبارزه بودهاند. در مواجهه با دشمنان فرهنگی نیز ائمه (علیهم السلام) با اعلام برائت، توبیخ و سرزنش آنان، تکذیب روایات جعلی، نفرین و لعن آنان، پیکار و... توانستند مکتب شیعه را از انحرافات حفظ کرده واز نابودی آن جلوگیری کنند.
مدیریت ائمه اطهار
مدیریت معنوی
دشمن فرهنگی
دشمن سیاسی
2019
01
21
109
117
https://www.farhangedini.ir/article_92037_fb9f3f70ffb5efca0bd29ecb42627193.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
حضرت شاهچراغ(ع) در آیینهی اشعار (بازتاب ویژگی، شخصیت و آستان شاهچراغ در اشعار شعرای مقیم شیراز از سدهی هشتم تاعهدقاجار)
محمدرضا
ضیا
سحر
زارع
مرقد حضرت احمد بن موسی الکاظم شاهچراغ(ع) همچون نگین قلب شهر شیراز میدرخشد. وجود با برکت این امام زادهی جلیل القدر کانون توجهات بسیاری از علما، رجال حکومتی، فضلا و شعرا بوده است. پس از پیدایش مرقد حضرت شاهچراغ(ع) برخی از شعرای مقیم شیراز به دلیل دلبستگی و علاقهی ریشه دار و تاریخی خود و اهالی این شهر به این امام زادهی واجب التکریم، به مدح و منقبت آن حضرت و گنبد و بارگاه متبرکه، ذکر ماده تاریخ ساخت، آیینه کاری و تزیین اماکن آن پرداختهاند. در واقع با این کار ضمن بیان ارادت قلبی به آن حضرت و خاندان اهل بیت(ع) مودت و محبت خود را به آنان اعلام و ابراز داشتهاند. این مقاله برآن است تا با بررسی دیوان اشعار تعدادی از شعرای سرآمد و نامی سدهی هشتم تا عهد قاجاری مقیم شیراز، ضمن معرفی آنان، اشعاری را که به تکریم، تمجید، توصیف و بیان شخصیت، ویژگی و فضیلتهای آن حضرت پرداختهاند را استخراج و به صورت توصیفی و تحلیلی بیان نماید و در نهایت به نتیجه گیری در این زمینه میپردازد.
مدح و منقبت
احمد بن موسی(ع)
شاهچراغ(ع)
2019
01
21
119
135
https://www.farhangedini.ir/article_92038_9ac0255e7fa2b4687b5433e3676bced8.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
بررسی معماری دورهی تیموری (با تأکید بر مساجد و مدارس)
الهه
ابراهیمی
دوران حکومت تیموریان (772 ق_912 ق) یکی از درخشانترین ادوار تمدن اسلامی و دوران اعتلای هنر و معماری است. معماری تیموری ریشه در معماری دورههای پیشین چون دورهی آل مظفر دارد. سبک اصلی معماری تیموری در محدودهی مثلثی بین سه شهر مشهد، سمرقند و هرات شکوفا شد که بناهای هرات شباهت بیشتری به بناهای خراسان امروز دارد و شاید بتوان آنها را پلی میان ماوراءالنهر و مرکز ایران دانست. در این دوره، معماری از نظر عظمت و غنای تزئینات به شکوفایی کمسابقهای دست یافت که در ابنیهای چون مدرسه غیاثیه خرگرد، مدرسه دودر، مسجد گوهرشاد و بیبی خانوم قابل مشاهده هستند. مساجد و مدارس ساختهشده با ویژگیهای منحصربهفردی همچون قامت و بلندی ایوانها، رنگ لاجوردی که بیشتر در گنبدها بکار میرفت و... از دیگر آثار بهجای مانده از گذشته متمایز میگردند. در این پژوهش به روش کتابخانهای و شیوه توصیفی- تحلیلی به شناخت معماری مساجد و مدارس دورهی تیموری پرداخته شده است.
دورهی تیموری
معماری
مساجد
مدارس
تزئینات
2019
01
21
137
159
https://www.farhangedini.ir/article_92039_e5d0e9b7989c6d8990c9cd04eb058a7f.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
بایستههای اخلاقی مدیریت معنوی امام علی(ع) در بعد حکومتداری اجتماعی
فیروزه
خرم پور
انگیزه تأسیس حکومت و دولت دینی از منظر علی(ع) برگرداندن آثار دین خدا و اصلاح و ایجاد آسایش در شهرهاست. بیشک انقلاب شکوهمند اسلامی به ارمغان آوردنده چنین حکومت و دولتی بوده است. لذا این مقاله جستاری است در بررسی بایستههای اخلاقی دولت دینی و معرفی حکومت علوی و بررسی ویژگیهای یک دولت دینی از منظر مولا علی(ع). آنچه بهعنوان سؤال مطرح است این است که مبانی، اصول و بایدهای یک حکومت دینی چیست و با توجه به الهام گرفتن از الگو در موفقیت امور، از چه الگویی میتوان تبعیت کرد؟ هدف از این نوشتار رسیدن به پاسخ همین مسئله است. روشی که در تدوین این مقاله بهکاربرده شده است روش مطالعه کتابخانهای بوده است. ساختار مقاله به این صورت است که راقم سطور پس از بیان مقدمه و ضرورت وبیان انگیزهی تأسیس دولت دینی به بیان بایستههای چنین دولتی پرداخته و در پایان نیز پس از جمعبندی مطالب به راهکارهایی ارائه شده است. به صورت مختصر، آنچه از این مقاله دریافت میشود این است که حضرت علی(ع) بهعنوان کاملترین الگو در تأسیس دولت دینی محسوب شده و برخی از ویژگیهای بایدهای دولت دینی از منظر ایشان بدین شرح است: عنایت به بیتالمال، احتراز از اندوختن مال نزد متصدیان حکومت، زهد و سادهزیستی گردانندگان امور حکومتی، امربهمعروف و نهیازمنکر، توجه به حال فقرا و دردمندان، عدالت محوری، شفافسازی، ندادن فرصت به فرصتطلبان، عنایت خاص به قوای نظامی و... پس اگر دولتی میخواهد ادعای دینی بودن داشته باشد، موفق نخواهد شد مگر با مزین شدن به این صفات و این مقدور نخواهد بود مگر با الگو گرفتن از حکومت علی(ع).
دولت دینی
امام علی(ع)
حکومت علوی
مدیریت معنوی
بایستههای اخلاقی
2019
01
21
161
187
https://www.farhangedini.ir/article_92040_a00a4af6a8f613ef4dfb0e790e0550aa.pdf
رهیافت فرهنگ دینی
2588-7475
2588-7475
1397
01
4
مدیریت معنوی امام سجاد(ع) در عرصه اجتماعی و سیاسی
کبری
مرادی مطلق
دوران امام سجاد(ع) دوران بسیار سختی بود. ارزشهای دینی بهشدت دچار انحراف شده و گستاخی «بنیامیه» به حدی رسیده بود که مردم را برده خود میدانستند. اوضاع مردم در این دوره طوری بود که دو گروه فقط میتوانستند در امنیت باشند؛ گروهی که نسبت به جامعه بیتفاوت بودند و گروهی که در دربار موقعیتی داشتند که دین و شریعت خود را قربانی شکم، غریزه و موقعیت میکردند. امام سجاد(ع) در این زمان بهطور دائمی از خود مراقبه و محاسبه داشتند و اعمال خود را در برابر خدا بهطور دقیق انجام میدادند و بیشترین اخلاص ایشان در برابر خدا بود. آن حضرت همه امور اجتماعی را (خانواده، مردم و خلفا وقت) با معنویت خود بهخوبی مدیریت میکردند. هدف از نگارش این مقاله توجه به مدبر بودن امام سجاد(ع) در عصری است که اختناق شدید ازنظر اجتماعی و سیاسی در جامعه پدید آمده بود و آگاهی امام از وضع موجود در جامعه و مدیریت آن به نحو احسن است. نوع رفتار و گفتار و کردار امام سجاد(ع) و تمامی ائمه اطهار (علیهمالسلام) و مدیریت آنان بر جامعه میتواند بهترین الگو برای ما در اداره جامعه باشد.
مدیریت معنوی
امام سجاد(ع)
عرصه اجتماعی
عرصه سیاسی
2019
01
21
189
206
https://www.farhangedini.ir/article_92041_ab5e9af0d2230ee904ca40d688e8acba.pdf