نقش بنای تاریخی-مذهبی حرم مطهر شاهچراغ(ع) درخوانش و ارتقاء هویت فرهنگی شیراز

نویسندگان

1 - دکترای معماری، مدرس دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

3 دانشجوی کارشناسی ارشد،دانشکده هنر و معماری،دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت

چکیده

القای حس بی­هویتی و سردرگمی و عدم وجود نشانه‌های خوانا و آشنا در فضاهای شهری معاصر نتیجه رشد و گسترش بی‌رویه این شهرها است. در مقابل، آنچه امروزه در بسیاری از شهرهای معاصر شاهد هستیم، تلاش در بهره‌گیری از عناصر و بناهای تاریخی است که در اثر گذر زمان دارای معناها، ارزش‌ها و پیام‌های شناخته‌شده‌ای هستند. عملکرد این بناها به‌عنوان نشانه‌های شهری عنصری قابل‌توجه در خوانش و تفکیک هویت کالبدی و فرهنگی شهرها از یکدیگر است. در این میان بناهای مذهبی ازجمله حرم بزرگان و پیشوایان دینی که به‌عنوان مکان‌های شناخته‌شده همواره مرکز بسیاری از رویدادهای تاریخی-مردمی بوده‌اند. بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش این اماکن مذهبی در شکل‌دهی به هویت شهرهای ایرانی است که در نمونه موردی حرم شاهچراغ(ع) شیراز موردمطالعه قرارگرفته است. مقاله حاضر سعی دارد تا ضمن یافتن مؤلفه‌های هویت‌بخش موجود در این اماکن به ارائه زمینه‌های مؤثر حرم شاهچراغ(ع) به‌عنوان نشان‌هایی کالبدی-فرهنگی در هویت شهر شیراز بپردازد. لذا با استفاده از روش پژوهش توصیفی و علی از تکنیک‌های دلفی و روش تحلیل سلسله مراتبی، به رتبه‌بندی و ارزش‌گذاری مؤلفه‌ها و سنجه‌های واجد ارزش در خلق و بازشناسی هویت شهری شیراز پرداخته‌شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی و فضاهای دست‌نخورده و الگوی معماری بنا با یک ایوان ستون‌دار چوبی و حیاط این مجموعه بیش‌ترین تأثیر را در هویت بخشی به حرم مطهر دارا است و پس‌ازآن مؤلفه‌های دیگر کالبد-عملکردی، و رویدادهای آشنای مذهبی در ساخت تصویر ذهنی افراد (ساکنان و مسافران) و درنتیجه خوانش قوی‌تر هویت شیراز تأثیرگذارند.